အရပ္ထဲမွာေတာ့ ၾကည္ႏူးဖြယ္ လို႔ ေခၚပါတယ္
ၾကြက္တက္ျခင္း ( Cramps )
က်မအေမက ေျခသလုံးၾကြက္သား ၾကြက္ခဏခဏတက္လို႔ ေဆးေသာက္ေနရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္
ၾကြက္ခဏခဏ တက္တာလဲဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္ရွင္။ ေဆးေသာက္ေနတုန္းပဲ သက္သာျပီး၊
ေဆးရပ္ လိုက္တာနဲ႔ ျပန္ျဖစ္ေနလုိ႔ ေဆးကို စြဲေသာက္တာေရာ ေကာင္းရဲ့လားဆိုတာ
သိခ်င္လို႔ပါ။ ေဆးမေသာက္ဘဲ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာမ်ိဳး၊ အစားအေသာက္
ေရွာင္တာမ်ိဳး လုပ္လို႔ရလ်င္လဲ ညြန္ျပေပးေစလုိပါတယ္။
ေဘာလံုးသမားေတြ ၾကြက္တက္တာကို ဝါသနာအိုးတိုင္း ျမင္သိၾကတယ္။ ေဘာလံုး မကန္ဘူးတဲ့သူေတြ အိမ္မွာေနရင္း၊ ၾကြက္တက္တာေတြလည္း အမ်ားၾကီးဘဲ။ ေျခသလံုးနဲ႔ ေပါင္က ၾကြက္သား အျဖစ္မ်ားဆံုးဘဲ။ အလြန္မတန္ နာလွတယ္။ အိပ္ေနရင္း နာတာမ်ိဳးက ေျခ-လက္ကို အေညာင္းဆန္႔ရာကေန ၾကြက္သားမွ်ဥ္ နည္းနည္းမွာ နာလာတာ။ ၾကီးသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္လို႔ မွတ္ၾကေပမဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြလည္း ျဖစ္တာဘဲ။ ေအးတဲ့အခ်ိန္ ပိုျဖစ္တယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္လဲဆိုတာ ဆရာဝန္က အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ မတိမက် ေျပာရရင္ေတာ့ လွခ်င္-သန္ခ်င္လို႔ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာ၊ အားကစားလုပ္တာမွာ ၾကြက္သား ပန္းသြားရလို႔ပါ။ အားလည္း မကစားသူေတြမွာ အဝလြန္လို႔၊ ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား နည္းသြားလို႔၊ ရာသီ-ေသြးဆံုး၊ ေဟာ္မုန္း နည္းသြားလို႔၊ ေသြးအေလွ်ာက္ နည္းလို႔၊ အာရံုေၾကာ-ၾကြက္သား တခုခုျဖစ္လို႔၊ “လို႔” ေတြကုိသာ အျပစ္ဖို႔ပါေလ။ Statins (ကိုလက္စေထာ) က်ေဆး၊ ဆီးခ်ိဳက်ေဆးနဲ႔ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္း နည္းသူ ေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။
ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ျဖစ္တဲ့ၾကြက္သားကို တအားတင္းေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ေျခသလံုးျဖစ္ရင္ ေျခမကို အေပၚဆန္႔ေပးသင့္တယ္။ တအားႏွိပ္တာမ်ိဳး၊ ဆန္႔ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ေပးျပီးရင္ ၾကြက္သားကို သူ႔အေၾကာအတိုင္း ခပ္ေဖါ့ေဖါ့ ဆက္ႏွိပ္ေပးပါ။
ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ကူတဲ့လူေတြထက္ ခံရတဲ့လူက ဘာလုပ္ေပးရင္ ေကာင္းမယ္ဆိုတာ ပိုသိတယ္။ “ေနရာတကာ ဆရာ-ဆရာဝန္ မလုပ္ခ်င္နဲ႔”။ ခိုင္းတာသာ လုပ္ေပးပါ။ ဒါေပမဲ့ ခိုင္းတာလုပ္တဲ့အက်င့္ ဒါကလြဲရင္ မက်င့္ခ်င္နဲ႔။ “တပည့္ၾကီးမ်ား တိုင္းျပည္” ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္။
ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္္၊ ဆား အစားနဲရင္၊ ေခြ်းထြက္မ်ားရင္ နာတတ္တာေတြကလည္း ဒီသေဘာမ်ိဳးဘဲ။ ဝမ္းေလ်ာလို႔၊ (ပိုဆက္ဆီယမ္) နဲ႔ (ကယ္လ္စီယမ္) နည္းလို႔ ျဖစ္တာကို Tetany ေခၚတယ္။ အူ၊ အစာအိမ္၊ သားအိမ္၊ ဆီးအိမ္၊ သည္းေျခအိတ္ေတြမွာ အဲလိုျဖစ္လို႔ နာတာကို Colicky pain လို႔ေခၚတယ္။ ရာသီလာတံုး နာတာကို Dysmenorrhea ေခၚတယ္။ အေခၚမတူေပမဲ့ အနာသက္သာေဆးေတြေပးတာ တူပါတယ္။ Paracetamol, Ibuprofen, Diclofenic ေဆး။ ၾကြက္တက္တာကို Quinine (ငွက္ဖ်ားေဆး) အျပင္ Naftidrofuryl, Dihydropyridine, Phenylalkylamine ေဆးေတြနဲ႔လည္း ကုႏိုင္တယ္။
ေသြးတိုးေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ္ေရာင္လို႔ျဖစ္ျဖစ္ ဆီးေဆး (ဆီးေအာင့္တာ ေပ်ာက္တဲ့ေဆး မဟုတ္၊ ဆီးအတင္း သြားေစတဲ့ေဆး) ကို မၾကာခဏ ေသာက္ရသူမ်ား၊ ေသာက္တိုင္း (ပိုဆက္ဆီယမ္) ေဆးေသာက္ပါ။ ဝယ္ရတာ ခက္တတ္တယ္။ ေကာင္းတာက အုန္းရည္ တလံုး-ႏွစ္လံုး ေသာက္လိုက္ပါ။ ေရေႏြးၾကမ္း အျမဲေသာက္ပါ။
Vitamin B complex, Calcium, Potassium ကို ပံုမွန္ေသာက္ပါ။ Calcium gluconate ကို IV ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ထိုးေပး ႏိုင္တယ္။ ဒီေဆး သံုးမ်ိဳးထဲက (ကယ္လစီယမ္) တခုဘဲ ဆီးေက်ာက္ေရာဂါအတြက္ သတိထားဘို႔ လိုတယ္။ ၾကာၾကာ ေသာက္တာ ကိစၥမရွိပါ။ အနာအကိုက္ ေပ်ာက္ေဆးေတြကေတာ့ အစာနဲ႔ တြဲေသာက္ရတယ္။ ေဆးတခုခ်င္းအေၾကာင္း သိခ်င္ရင္ သပ္သပ္ ရွာဖတ္ပါ။ ေရးတင္ထားတာ ရွိပါတယ္။
ေရေႏြးနဲ႔ ေရခ်ိဳးတာ ေကာင္းတယ္လို႔ ေအးတဲ့တိုင္းျပည္က ဆရာေတြက အၾကံေပးတယ္။ ပူေလာင္၊ အိုက္စပ္တဲ့ ေနရာမွာ ေနရသူေတြအတြက္ ဒီအၾကံက မဟန္ဘူး။ နာတဲ့ေနရာ ႏွိပ္ျပီးတာနဲ႔ ေအးတာကပ္ပါ။ ေရ၊ ORS ဓါတ္ဆားရည္ တိုက္ပါ။ ေရေသာက္ မနည္းပါနဲ႔။ ေရပုလင္း မထားဘဲ၊ အားကစား မလုပ္နဲ႔။ ဘယ္ကစား လုပ္လုပ္၊ ေသြးပူေအာင္ အရင္လုပ္ပါ။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ျပင္းျပင္းထံထံ မလုပ္ခင္၊ ေျဖးေျဖး-မွန္မွန္ လုပ္ပါ။
ဓါတ္ဆားေတြ ၾကြယ္ဝတဲ့အစာေတြ စားသံုးရမယ္။ ေမးရင္ စာရင္းရွည္ၾကီး ရွိတယ္။ လူစားတာေတြပါဘဲ။ (ကယ္လ္စီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက ပင္လယ္ငါး၊ ဒိန္ခဲ၊ တို႔ဖူး၊ မံုလာစိမ္း။ (ပိုတက္ဆီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက အုန္းရည္၊ ငွက္ေျပာသီး၊ ဆီးသီး၊ လိမ္ေမာ္သီး၊ စပ်စ္သီး၊ ဖရံု၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ကြမ္းသီးေဂၚဖီထုပ္၊ အာလူး၊ ပဲသီးေတာင့္၊ မံုလာဥခ်ိဳ။
ျဖစ္တတ္သူမ်ား အိပ္ရင္ ေျခေထာက္ေအာက္က အခုအခံ ထားသင့္တယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနတံုး ေျခမ-ေျခေထာက္ ေအာက္စိုက္ေနရင္ ျဖစ္တတ္တယ္။ မအိပ္ခင္ ဘယ္မွမေရြ႕တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ စက္ဘီးစီးတာ ကာကြယ္ရာက်တယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေျခသလံုးေတြကို ဆုပ္နယ္ခံျပီးမွ အိပ္ရရင္ ဇိမ္လည္းက်တယ္။ ႏွိပ္ေပးသူလည္း ပိုက္ဆံမရရင္ ကုသိုလ္ရတယ္။ တက္မဲ့ ၾကြက္လည္း မတက္ႏိုင္ဘူး။
Dr. တင့္ေဆြ
ေဘာလံုးသမားေတြ ၾကြက္တက္တာကို ဝါသနာအိုးတိုင္း ျမင္သိၾကတယ္။ ေဘာလံုး မကန္ဘူးတဲ့သူေတြ အိမ္မွာေနရင္း၊ ၾကြက္တက္တာေတြလည္း အမ်ားၾကီးဘဲ။ ေျခသလံုးနဲ႔ ေပါင္က ၾကြက္သား အျဖစ္မ်ားဆံုးဘဲ။ အလြန္မတန္ နာလွတယ္။ အိပ္ေနရင္း နာတာမ်ိဳးက ေျခ-လက္ကို အေညာင္းဆန္႔ရာကေန ၾကြက္သားမွ်ဥ္ နည္းနည္းမွာ နာလာတာ။ ၾကီးသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္လို႔ မွတ္ၾကေပမဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြလည္း ျဖစ္တာဘဲ။ ေအးတဲ့အခ်ိန္ ပိုျဖစ္တယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္လဲဆိုတာ ဆရာဝန္က အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ မတိမက် ေျပာရရင္ေတာ့ လွခ်င္-သန္ခ်င္လို႔ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာ၊ အားကစားလုပ္တာမွာ ၾကြက္သား ပန္းသြားရလို႔ပါ။ အားလည္း မကစားသူေတြမွာ အဝလြန္လို႔၊ ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား နည္းသြားလို႔၊ ရာသီ-ေသြးဆံုး၊ ေဟာ္မုန္း နည္းသြားလို႔၊ ေသြးအေလွ်ာက္ နည္းလို႔၊ အာရံုေၾကာ-ၾကြက္သား တခုခုျဖစ္လို႔၊ “လို႔” ေတြကုိသာ အျပစ္ဖို႔ပါေလ။ Statins (ကိုလက္စေထာ) က်ေဆး၊ ဆီးခ်ိဳက်ေဆးနဲ႔ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္း နည္းသူ ေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။
ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ျဖစ္တဲ့ၾကြက္သားကို တအားတင္းေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ေျခသလံုးျဖစ္ရင္ ေျခမကို အေပၚဆန္႔ေပးသင့္တယ္။ တအားႏွိပ္တာမ်ိဳး၊ ဆန္႔ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ေပးျပီးရင္ ၾကြက္သားကို သူ႔အေၾကာအတိုင္း ခပ္ေဖါ့ေဖါ့ ဆက္ႏွိပ္ေပးပါ။
ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ကူတဲ့လူေတြထက္ ခံရတဲ့လူက ဘာလုပ္ေပးရင္ ေကာင္းမယ္ဆိုတာ ပိုသိတယ္။ “ေနရာတကာ ဆရာ-ဆရာဝန္ မလုပ္ခ်င္နဲ႔”။ ခိုင္းတာသာ လုပ္ေပးပါ။ ဒါေပမဲ့ ခိုင္းတာလုပ္တဲ့အက်င့္ ဒါကလြဲရင္ မက်င့္ခ်င္နဲ႔။ “တပည့္ၾကီးမ်ား တိုင္းျပည္” ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္။
ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္္၊ ဆား အစားနဲရင္၊ ေခြ်းထြက္မ်ားရင္ နာတတ္တာေတြကလည္း ဒီသေဘာမ်ိဳးဘဲ။ ဝမ္းေလ်ာလို႔၊ (ပိုဆက္ဆီယမ္) နဲ႔ (ကယ္လ္စီယမ္) နည္းလို႔ ျဖစ္တာကို Tetany ေခၚတယ္။ အူ၊ အစာအိမ္၊ သားအိမ္၊ ဆီးအိမ္၊ သည္းေျခအိတ္ေတြမွာ အဲလိုျဖစ္လို႔ နာတာကို Colicky pain လို႔ေခၚတယ္။ ရာသီလာတံုး နာတာကို Dysmenorrhea ေခၚတယ္။ အေခၚမတူေပမဲ့ အနာသက္သာေဆးေတြေပးတာ တူပါတယ္။ Paracetamol, Ibuprofen, Diclofenic ေဆး။ ၾကြက္တက္တာကို Quinine (ငွက္ဖ်ားေဆး) အျပင္ Naftidrofuryl, Dihydropyridine, Phenylalkylamine ေဆးေတြနဲ႔လည္း ကုႏိုင္တယ္။
ေသြးတိုးေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ္ေရာင္လို႔ျဖစ္ျဖစ္ ဆီးေဆး (ဆီးေအာင့္တာ ေပ်ာက္တဲ့ေဆး မဟုတ္၊ ဆီးအတင္း သြားေစတဲ့ေဆး) ကို မၾကာခဏ ေသာက္ရသူမ်ား၊ ေသာက္တိုင္း (ပိုဆက္ဆီယမ္) ေဆးေသာက္ပါ။ ဝယ္ရတာ ခက္တတ္တယ္။ ေကာင္းတာက အုန္းရည္ တလံုး-ႏွစ္လံုး ေသာက္လိုက္ပါ။ ေရေႏြးၾကမ္း အျမဲေသာက္ပါ။
Vitamin B complex, Calcium, Potassium ကို ပံုမွန္ေသာက္ပါ။ Calcium gluconate ကို IV ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ထိုးေပး ႏိုင္တယ္။ ဒီေဆး သံုးမ်ိဳးထဲက (ကယ္လစီယမ္) တခုဘဲ ဆီးေက်ာက္ေရာဂါအတြက္ သတိထားဘို႔ လိုတယ္။ ၾကာၾကာ ေသာက္တာ ကိစၥမရွိပါ။ အနာအကိုက္ ေပ်ာက္ေဆးေတြကေတာ့ အစာနဲ႔ တြဲေသာက္ရတယ္။ ေဆးတခုခ်င္းအေၾကာင္း သိခ်င္ရင္ သပ္သပ္ ရွာဖတ္ပါ။ ေရးတင္ထားတာ ရွိပါတယ္။
ေရေႏြးနဲ႔ ေရခ်ိဳးတာ ေကာင္းတယ္လို႔ ေအးတဲ့တိုင္းျပည္က ဆရာေတြက အၾကံေပးတယ္။ ပူေလာင္၊ အိုက္စပ္တဲ့ ေနရာမွာ ေနရသူေတြအတြက္ ဒီအၾကံက မဟန္ဘူး။ နာတဲ့ေနရာ ႏွိပ္ျပီးတာနဲ႔ ေအးတာကပ္ပါ။ ေရ၊ ORS ဓါတ္ဆားရည္ တိုက္ပါ။ ေရေသာက္ မနည္းပါနဲ႔။ ေရပုလင္း မထားဘဲ၊ အားကစား မလုပ္နဲ႔။ ဘယ္ကစား လုပ္လုပ္၊ ေသြးပူေအာင္ အရင္လုပ္ပါ။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ျပင္းျပင္းထံထံ မလုပ္ခင္၊ ေျဖးေျဖး-မွန္မွန္ လုပ္ပါ။
ဓါတ္ဆားေတြ ၾကြယ္ဝတဲ့အစာေတြ စားသံုးရမယ္။ ေမးရင္ စာရင္းရွည္ၾကီး ရွိတယ္။ လူစားတာေတြပါဘဲ။ (ကယ္လ္စီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက ပင္လယ္ငါး၊ ဒိန္ခဲ၊ တို႔ဖူး၊ မံုလာစိမ္း။ (ပိုတက္ဆီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက အုန္းရည္၊ ငွက္ေျပာသီး၊ ဆီးသီး၊ လိမ္ေမာ္သီး၊ စပ်စ္သီး၊ ဖရံု၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ကြမ္းသီးေဂၚဖီထုပ္၊ အာလူး၊ ပဲသီးေတာင့္၊ မံုလာဥခ်ိဳ။
ျဖစ္တတ္သူမ်ား အိပ္ရင္ ေျခေထာက္ေအာက္က အခုအခံ ထားသင့္တယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနတံုး ေျခမ-ေျခေထာက္ ေအာက္စိုက္ေနရင္ ျဖစ္တတ္တယ္။ မအိပ္ခင္ ဘယ္မွမေရြ႕တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ စက္ဘီးစီးတာ ကာကြယ္ရာက်တယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေျခသလံုးေတြကို ဆုပ္နယ္ခံျပီးမွ အိပ္ရရင္ ဇိမ္လည္းက်တယ္။ ႏွိပ္ေပးသူလည္း ပိုက္ဆံမရရင္ ကုသိုလ္ရတယ္။ တက္မဲ့ ၾကြက္လည္း မတက္ႏိုင္ဘူး။
Dr. တင့္ေဆြ
ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းရင္
ခံတြင္းနံဆိုးဆိုးရြားရြားကို ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးထြက္ေနပါတယ္ဆရာ။ အဲဒါေရာဂါ၁ခုဆိုရင္ မည္သို႔ကာကြယ္ရမည္၊ မည္သည့္ ေဆးကုသမုွကိုခံယူရမည္ကို သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။
လူေတြထဲက ၂၅% ဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းၾကပါ။ Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းတာကို ေဆးစာနဲ႔ Halitosis ေခၚတယ္။ သြား-ခံတြင္းေရာဂါနဲ႔ တျခား က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ အစားအေသာက္ ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစတယ္။ ၈၅-ဝဝ% ဟာ ခံတြင္းနဲ႔ ဆိုင္တယ္။ အသား-ငါးစားတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ၊ ေဆးငံုတာေတြေၾကာင့္လဲ အနံ႔ မေကာင္းေစဘူး။ လူဝလို႔လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။
• အစားအစာေတြကို ပါးစပ္ကေန စားေသာက္လိုက္ျပီးရင္ ေက်ခ်က္ျပီးေနာက္ ေသြးထဲေရာက္မယ္။ ေနာက္မွာ အဆုပ္ကို ေရာက္ရာကေန အသက္ရွဴထုတ္ေတာ့ ဆိုင္ရာ အနံ႔ထြက္ေစတယ္။ ပါးစပ္ထဲမွာ အစားအစာေတြ ကပ္သတ္ က်န္ေနရင္ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြ ေပါက္ဖြါးေစမယ္။ သူတို႔ထဲမွာ အနံ႔ ဆိုးေစတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ Bacteria ကေန toxins အဆိပ္လို ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ ေဆးမကုရင္ သြားဖံုးေရာ ေမးရိုးပါ ေရာဂါ ရေစႏိုင္တယ္။
• ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီေတြ စားရင္ Brushing and flossing ပါးစပ္ေဆး၊ သြားတိုက္တာေတာင္မွ ခဏတာ အနံ႔ ဖံုးေပးတာ ေလာက္သာ တတ္ႏိုင္တယ္။
• သြားတု တပ္တာ ေနရာမက်ရင္၊ (ရိစ္) မိႈေရာဂါရရင္၊ သြားပိုးစားရင္လဲ အနံ႔မေကာင္းတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Dry mouth (Xerostomia) ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာျဖစ္လို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ တံေတြးဟာ ပါးစပ္ကို သန္႔ရွင္းေပးတယ္။ အက္စစ္ဓါတ္ကို ေျဖေပးတယ္။ ေသသြားတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြကိုလဲ ရွင္းေပးတယ္။ တံေတြးနည္း-ေျခာက္ေနရင္ အဲလို ေကာင္းက်ိဳးေတြ မျဖစ္ေစေတာ့ဘဲ ပုပ္နံ႔ထြက္လာေစတယ္။ ပါးစပ္ေျခာက္ေနတာက ေဆး၀ါးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Salivary gland တံေတြး ထြက္အိတ္ေတြ ေရာဂါရေနလို႔လဲ ျဖစ္ေစတယ္။
• ႏူမိုးနီးယား၊ ေလျပြန္ေရာင္၊ နာတာရွည္ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ၊ တာရွည္ႏွာရည္ယိုတာ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ အက္စစ္ရည္ အထက္ ဆန္ေရာဂါ၊ အသဲေရာဂါ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါေတြ ေၾကာင့္လဲ အာေခါင္ေျခာက္ ေနႏိုင္တယ္။
(၁) လွ်ာ
Don't let your tongue become a dirty carpet! လွ်ာကို ညစ္ေထးေနတဲ့ ေကာ္ေဇာလို မျဖစ္ပါေစနဲ႔လို႔ တင္စား ေျပာၾကတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းတာကို လွ်ာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ ၈ဝ-၉ဝ% ရွိတယ္။ လွ်ာမွာေနတဲ့ (ဗက္တီးရီးယား) ကေန Malodorous compounds နဲ႔ Fatty acids ေတြ ျဖစ္လာေစတယ္။ လူတိုင္းမွာရွိေနတဲ့ အဲလို ပိုးေတြက လွ်ာရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းမွာေနၾကလို႔ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာ မထိေရာက္ေစဘူး။ ႏွာရည္ယိုေနတာ၊ အာေခါင္ ေျခာက္ေနတာေတြေၾကာင့္ ပိုဆိုးေစတယ္။ Anaerobic bacteria အမ်ိဳးအစားပိုးေတြက ပိုဆိုးေစတယ္။ ၾကာေတာ့ Putrescent smell of indole, Skatole, Polyamines အနံ႔ေတြ ဒါမွမဟုတ္ Rotten egg ဥပုပ္တဲ့အနံ႔မ်ိဳး ထြက္မယ္။ Volatile sulfur compounds (VSCs) အနံ႔မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ Hydrogen sulfide, Methyl mercaptan, Allyl methyl sulfide နဲ႔ Dimethyl sulfide ေတြကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုေၾကာင့္ျဖစ္သူေတြက Mints, Mouth sprays, Mouthwash ေတြ သံုးႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကလဲ အနံ႔ဆိုကို ဖံုးေပးတာသာျဖစ္တယ္။ လွ်ာကို သန္႔ရွင္းေရးက ပိုအေရးၾကီးတယ္။
(၂) Mouth ပါးစပ္၊ ပါးစပ္ထဲမွာ ဗက္တီးရီးယား အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၆ဝဝ ေက်ာ္ရွိတယ္။ အဒီထဲက တခ်ိဳ႕ေတြက အနံ႔ဆိုး ထြက္ေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ သူတို႔ကေန Proteins (ပရိုတင္း) ေတြကို ေခ်ဖ်က္ျပီး Amino acids (အမိုင္ႏိုအက္စစ္) ေတြ ထြက္လာမယ္။ ဆက္ျပီး Hydrogen sulfide နဲ႔ Methyl mercaptan ေတြ ျဖစ္တဲ့ အနံ႔ဆိုး ဓါတ္ေငြ႔ေတြ ျဖစ္ေစမယ္။ Bad mouth ဆုိတာ အာဖရိက ကလာတဲ့ က်ိန္စာသေဘာ ျဖစ္ျပီး ဒီေခတ္မွာ သူမ်ားအျပစ္တင္တာကို ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဗမာေတြကေတာ့ ခံတြင္းနံ႔ ေကာင္းခ်င္ရင္ မုသား မေျပာပါနဲ႔တဲ့။
(၃) Gum disease သြားဖံုးေရာဂါေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အားလံုးကေတာ့ လက္မခံပါ။
(၄) Nose ႏွာေခါင္း၊ ဒုတိယလိုက္တယ္။ Sinus infections (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ ထိပ္ခပ္နာ နဲ႔ Foreign bodies ျပင္ပ-ပစၥည္း ဝင္ေနတာေတြကေန ျဖစ္ေစမယ္။
(၅) Tonsils အာသီးေရာဂါကေန (ဆဲလ္) ပ်က္စီး-ေသဆံုးတာေတြေၾကာင့္ အနံ႔ဆိုး ထြက္ႏိုင္တယ္။ ၃-၅% မွာျဖစ္တယ္။
(၆) Esophagus အစာျမိဳျပြန္မွာ Hiatal Hernia နဲ႔ GERD ေရာဂါရေနရင္ျဖစ္မယ္။ Zenker's diverticulum ေရာဂါ ကေနလဲ ျဖစ္တယ္။
(၇) Stomach အစာအိမ္ေၾကာင့္ သိပ္မျဖစ္ေစတတ္ပါ။ ေလခ်င္တက္တာေတာ့ ျဖစ္မယ္။
(၈) Systemic diseases တျခားေရာဂါေတြကေတာ့ Fetor hepaticus ေရာဂါ၊ အသက္ရွူလမ္း ေအာက္ပိုင္း ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ၊ ကင္ဆာ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ နဲ႔ Metabolic dysfunction ေရာဂါ၊ လွ်ာ-ကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္း-ကင္ဆာ နဲ႔ အစာျမိဳျပြန္-ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တယ္။
Management ဘယ္လိုကုသမလဲ
• Good oral hygiene ခံတြင္း သန္႔ရွင္းပါ။ Fluoride toothpaste (ဖလိုရိုက္) ပါတဲ့ သြားတိုက္ေဆးနဲ႔ တေန႔ ၂ ၾကိမ္ သြားတိုက္ပါ။ အစာစားျပီးရင္လဲ သြားတိုက္ပါ။ သြားပြတ္တံကို ၂-၃ လ တခါ အသစ္လဲပါ။
• Floss ဒါမွမဟုတ္ Interdental cleaner သြားၾကားသန္႔ရွင္းနည္း
Dr. Tint Swe
Subscribe to:
Posts (Atom)
